Nolakoa izan da zure ibilbide profesionala? 

Nire ibilbide profesionala bizia eta oso interesgarria izan dela esan genezake. Bi fasetan banatuko nuke: lehenengo fasean, 1981etik 1995era, adikzioak eta hiesa zituzten pazienteen maneiu klinikoan, laguntza integralean eta ikerkuntzan aritu nintzen, gaixotasun hilgarri hori maneiagarri bihurtu zuten saiakuntzetan lagunduz, eta prozesu horrek nire ibilbide profesionala erabat markatu zuen. Ondoren, Donostia Ospitaleko ikerketaren koordinazioan lan egin nuen, zentro teknologikoekiko lankidetza sustatuz. Horren guztiaren ondorioz, Biodonostia Ikerketa Sanitarioko Institutua sortu zen, ISCIIIk egiaztatua, eta ospitale-ingurunea teknologian eta berrikuntzan oinarritutako biozientzietan erreferente bihurtu zen.

Urte hauetan, nolako bilakaera izan du zientziak Donostian?

Mende honen hasieratik, 2005etik aurrera, hain zuzen, Foru Aldundiak apustu argia egin zuen Miramon inguruan ikerketa biomedikoko "Polo" bat sortzeko. Ahalegin hori Ibaetan kokatutako Fisika (DIPC), Kimika eta Ingeniaritza arloekin integratu zen, UPV/EHUri eta TECNUMi lotuta. 2005 eta 2011 urteen artean funtsezko aldia bizi izan zen egituren eraikuntzan, Biomagune eta Nanogune IKZen (Ikerkuntza Kooperatiboko Zentroak) eta Biodonostia Osasun Ikerketako Institutuaren sorrera nabarmenduz. Aldi berean, Tecnalia, Fatronik, VicomTech eta CIDETEC bezalako zentro teknologikoak garatu ziren, ikerketa-ekosistema sendo eta anitza osatuz.

Sare horrek talentua erakartzea lortu zuen, Ikerbasque, Foru Aldundia eta Donostiako Sustapena bezalako funtsezko eragileen bultzadari esker, eta 2018ra arte, gutxi gorabehera, ikerketen emaitzek eta eragileen arteko lankidetzak gorakada nabarmena izan zuen. Urte horretatik aurrera, tokiko ikerketatik zuzenean eratorritako enpresak sortzen hasi ziren, eta beste batzuek, berriz, eskualdean ezartzea erabaki zuten. Adibide aipagarriak dira Viralgen eta Bayer biozientzien arloan, eta IBM bere ordenagailu kuantikoarekin. Prozesu horren baitan, enpresa horietako askoren sorreran BIC Gipuzkoak duen funtsezko zeregina azpimarratu behar da.

Ahalegin bateratu horrek guztiak erreferente bihurtu du Donostia esparru zientifikoan. Txikia izan arren, eragileen arteko lankidetzak eskualde handiagoetan ere aurkitzen zaila den balio erantsia sortu du. 2017an, Nature aldizkariak Donostia nabarmendu zuen lankidetza-zientziaren alorrean munduko lehen hiri gisa, eta aitorpen hori mugarri bat izan zen. Gainera, mundu mailako 200 hiri zientifiko garrantzitsuenen artean kokatu zuen hiria, bere ikerketa-zentroen sare zabalari esker.

Donostia - Zientzia Hiria proiektua gidatzen ari zara hiriko Gizarte Kontseiluaren bidez. Zeintzuk dira ekimen honen helburuak?

Herritarrek zientziaren parte aktibo izan behar dute, Europako Zientzia Irekiaren Estrategiak sustatzen duen bezala. Estrategia horren funtsezko zutabea da Herritarren Zientzia.
Ekimen honen helburu nagusia da kultura zientifikoa zabaltzeko eta herritarrek zientzian duten parte-hartzea sustatzeko sare bat sortzea. Sare horren prestakuntzak aukera emango du:

• Hiriko ikerketa-zentroetan sortutako I+Gko emaitzen eragin soziala handitzeko.

• Donostiako gizartearen gaitasun zientifikoa sustatzeko, gizarte kultu, informatu eta prestatuagoa bihurtuz.

• Kalitateagatik, ekitateagatik eta inpaktu sozialagatik nabarmentzen diren proiektu zientifiko-hiritarren gauzatzea sustatzeko.

Ikuspegi pertsonal batetik, nola ikusten duzu hiria?

Zientziaren eta Osasunaren esparruan, uste dut Donostiak aukera aparta duela minbiziaren maneiuan erreferente bihurtzeko. Ildo horretan, aurrerapen garrantzitsuak egin dira, hala nola, profesional guztiak zentro bakar batean kontzentratzea, bikaintasuneko asistentzia-gaitasuna emateko. I+Garen esparruan, hiria erreferente da terapia aurreratuetan, zelularretan zein genikoetan, eta Donostia Unibertsitate Ospitalea bezalako zentro bat dugu, terapia horien infusiorako akreditatuta. Gainera, bi urteko epean, protonterapia inplementatzea eta maneiatzea espero da.

Doitasunezko medikuntza pertsonalizatuaren eta medikazio berriekin egindako saiakuntza klinikoen hazkundeak, halaber, Donostia onkologiako maneiuaren, ikerketaren eta berrikuntzaren abangoardian kokatzen du Europan. Bestalde, IBMren eta DIPCren ordenagailu kuantikoa instalatzea aurrerapen kualitatiboa izango da, eta hainbat diziplinatan eragingo du, bereziki, Biozientzietan.

Zer alderdi hobetuko zenituzke?

Donostiak Zientzia Hiri gisa duen indargune handienetako bat bere tamaina eta eragileen arteko lankidetza aktiboa da. Hala ere, lortutako arrakastak agente bakoitzak bere aldetik aurrera egiteko tentazioa sor lezake, eta horrek lorpenak diluitzeko arriskua dakar. Lankidetzari eusten ez bazaio, garrantzitsua da gogoratzea gu baino askoz talde handiagoak eta indartsuagoak daudela nazioartean.

Hemen funtsezkoa da herritarren parte-hartzea, ez bakarrik elementu bereizle gisa, baita Donostiari 15-20 urte eskasean hain nabarmena izan den garapen zientifikoa lortzea ahalbidetu dion elkarlanaren funtsaren bermatzaile gisa ere. Lankidetzak gure indargune nagusia izaten jarraitu behar du.